- γεωμορφολογία
- Επιστήμη η οποία μελετά το ανάγλυφο της επιφάνειας της Γης. Περιλαμβάνεται στις γεωγραφικές επιστήμες και εξηγεί τις σημερινές ανάγλυφες μορφές της Γης με την ταυτόχρονη μελέτη της προϊστορικής εξέλιξής τους.
Η γ. εμφανίστηκε πολύ νωρίς με τη μορφή διάσπαρτων γνώσεων για τη δημιουργία των ανάγλυφων μορφών της Γης, τόσο στους αρχαίους Έλληνες γεωγράφους όσο και στους συγγραφείς της Αναγέννησης και κυρίως τον Λεονάρντο ντα Βίντσι και τον Βερνάρδο Παλισί. Αργότερα, οι μηχανικοί που κατασκεύαζαν διώρυγες και διάφορα έργα σε ποτάμια και δρόμους διέθεταν εμπειρικές γνώσεις για το ποτάμιο δυναμικό, τις οποίες σταδιακά συστηματοποίησαν με τη χρησιμοποίηση μαθηματικών υπολογισμών. Οι δασολόγοι εξάλλου διαπίστωσαν ότι η αναδάσωση μπορεί να αντιμετωπίσει τη διαβρωτική επίδραση των χειμάρρων, ενώ άλλοι επιστήμονες, που ασχολήθηκαν με τη μελέτη των παγετώνων, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι παγετώνες κάλυπταν πολύ μεγαλύτερη επιφάνεια του πλανήτη από ό,τι σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, τα ουσιαστικά πορίσματα της γ. προέρχονται από τις ακαδημαϊκές και θεωρητικές μελέτες και έρευνες που έγιναν στα διάφορα πανεπιστήμια. Η επιστήμη της γ. σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη τον 19ο αι. στη Γερμανία, στις ΗΠΑ, στη Γαλλία και στη Ρωσία, με την εμφάνιση εθνικών σχολών και τη διατύπωση σημαντικών επιστημονικών θεωριών από σπουδαίους επιστήμονες, όπως ο Ντε Λα Νοέ, ο Ντε Μαρτερί, ο Πάουελ, ο Τζόνσον, ο Μπλανσάρ, ο Ζέργελ, ο Ντοκουτσάεφ και άλλοι. Σήμερα χρησιμοποιούνται πιο επιστημονικές μέθοδοι, που έχουν αντικαταστήσει ορισμένες παλαιότερες μεταφυσικές αντιλήψεις. Η νεότερη γ. στηρίζεται άλλωστε στη συστηματική σύγκριση και προβολή των ανάγλυφων μορφών και των αποθεμάτων που τις αποτελούν, τα οποία μας επιτρέπουν να τις χρονολογούμε και να συνταυτίζουμε τις πορείες σχηματισμού τους και το μορφοκλιματικό περιβάλλον στο οποίο αυτές διαμορφώθηκαν. Η μέθοδος αυτή τελειοποιείται σταδιακά και αναπτύσσεται ταυτόχρονα με την πρόοδο της πετρογραφίας των ιζημάτων. Η σύγχρονη γ. ασχολείται λιγότερο με το παρελθόν της εξέλιξης των ανάγλυφων μορφών στην επιφάνεια της Γης και περισσότερο με τη σημερινή δυναμική τους.
* * *ηη επιστήμη που έχει ως αντικείμενο τη μελέτη τού γήινου αναγλύφου (τών ανάγλυφων μορφών τής γήινης επιφάνειας).
Dictionary of Greek. 2013.